Dilci (D. 1900, Üçüm / Kazan /Rusya - Ö. 1964,
İstanbul). İlk ve ortaöğrenimini
Rusya’da tamamladı (1918). Bir arkadaşıyla çıkardığı Yeşlik Tanı
(Gençlik Sabahı) gazetesinde şiir ve hikâyeler yayımladı. Birinci Dünya Savaşı
sırasında yaralanarak gittiği Mançurya’dan Berlin’e geçerek Berlin Üniversitesi
Felsefe Fakültesinde yükseköğrenim gördü. Doktorasını Alman Türkoloğu W.
Bang’ın asistanlığını yaparken verdi. Berlin Bilimler Akademisinde araştırmacı
olarak çalıştı. Berlin Üniversitesi Doğu Dilleri Okulunda doçentliğe yükseldi
(1931).
1933’te Millî Eğitim Bakanlığı tarafından
Türkiye’ye davet edildi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve
Edebiyatı Bölümüne Eski Türk Edebiyatı Kürsüsü profesörü olarak atandı. 1943’te
Türkiyat Enstitüsü Müdürlüğüne getirildi, 1955’de ordinaryüs profesör unvanını
aldı. Yurtiçi ve dışındaki birçok bilim kuruluşuna üye seçildi. Türk lehçeleri
üzerinde yaptığı araştırmalarla bu alandaki çalışmaların temelini attı.
ESERLERİ:
Zur Heilkunde der Uiguren (Uygurlarda Tıp, 2 cilt, 1930-32), Die Legonde Von Oghuz Kaghan (1932, W. Bang ile, Oğuz Kağan Destanı, 1936), Turkische Turfan Texte (Türkçe Turfan Metinleri, W. Bang ve A. Von Gabain ile, 1934-36), Vekayî / Babür’ün Hatıratı (2 cilt, 1943-46), Kutadgu Bilig (3 cilt, metin 1947, çeviri 1959, dizin 1973), Atabetü’l-Hakayık (1951), Türk Şivelerinin Tasnifi (1953), Eski Türk Şiiri (1965), Dil Meseleleri ve Türk Dili (1965), Babürnâme (3 cilt, 1970), Uygurlar (1977-78), Kutadgu Bilig III (1979), Doğu Türkçesi Metinleri (1987), Makaleler (1987).
KAYNAK: Afşin Oktay - Kemal Bağlum /
Biyografiler Ansiklopedisi (1959), Nuri Yüce / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 3,
1991), Ertuğrul Yaman /
Türkiye’deki Türk Dünyası (A. K. Bolaç – A. Esatoğlu ile, 1998), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli
Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009).
