Ömer Kavur

Sinema yönetmeni, senarist, yapımcı (D. 18 Haziran 1944, Ankara – Ö. 12 Mayıs 2005, İstanbul). İstanbul Kızıltoprak’ta başladığı öğrenimine Robert Koleji ve Kabataş Erkek Lisesi’nde devam etti. Sonrasında yükseköğrenim için Paris’e gitti. Burada sosyal bilimler, gazetecilik ve sinema eğitimi aldı. Sorbonne Üniversitesi’nde sinema tarihi üzerine yüksek lisans yaptı. Bu dönemde çektiği kısa filmlerle ilgi gördü ve çeşitli ödüller kazandı. Alain Robbe Grillet'nin L'Homme qui merit (1968, Yalan Söyleyen Adam) ve Bryan Forbes'un The Madwoman of Chaillot (1969, Çılgın Kadın) filmlerinde yönetmen yardımcılığı yaptı.

1971'de Türkiye'ye döndükten sonra bir süre belgeseller ve reklâm filmleri çekti. 1974'te ilk uzun metrajlı filmi Yatık Emine'yi Yeşilçam koşulları dışında gerçekleştirdi. Refik Halid Karay'ın bir öyküsünden uyarladığı film, yalın anlatımı ve abartısız duyarlığıyla dikkati çekti. Daha sonra yine reklam filmlerine dönen Kavur, 1979'da İstanbul'daki kimsesiz çocukların yaşamlarını konu alan Yusuf ile Kenan'ı çekti. Füruzan'ın bir öyküsünden perdeye aktar­dığı Ah Güzel İstanbul (1981) ve senaryosu­nu Selim İleri'nin yazdığı Kırık Bir Aşk Hikâyesi (1981), Kavur'un ölçülü ve düzgün sinemasını biçimlendiren yapımlar oldu. 1982'de İleri'nin senaryosundan çektiği Göl ise içerdiği gerilim öğeleriyle Türk sinema­sında değişik bir deneme oldu.

Senaryosunu Barış Pirhasan'la birlikte hazırladığı, Alman sinema yönetmeni Wim Wenders'in etkile­rini taşıyan 1985 tarihli Amansız Yol'da küçük insanların sevgi arayışları üzerinde yoğunlaştı. Aynı yıl senaryosunu yine Pir­hasan'la birlikte yazdığı Körebe'de, kaçırı­lan kızını arayan yalnız bir kadının öyküsün­den yola çıkarak 1980 sonrası kent yaşamı­nın etkileyici bir görünümünü çizdi. 1987'de Yusuf Atılgan'ın romanından uyarladığı Anayurt Oteli ise Türk sinemasının bu dönemde ürettiği en başarılı filmlerden biri oldu. Bir insanın iç gerilimini ve taşra yaşamının durağanlığını gerilim filmlerini aratmayan bir tedirginlik atmosferi içinde yansıtan film, yalın ama derinlikli anlatı­mıyla da dikkat çekti. Kavur, 1988 tarihli Gece Yolculuğu'nda bir yönetmenin iç he­saplaşmasını ve kendini tanıma sürecini perdeye getirdi. 1991'de Orhan Pamuk'un Kara Kitap romanındaki öykülerden birinden hareketle çekilen Gizli Yüz Kavur'un ve Türk sinemasının başyapıtlarından biri kabul edilir.  1996'da Kavur'un "kendini tekrarladığı" eleştirilerini aldığı Akrebin Yolculuğu filmi, Cannes Film Festivali'nin "Un certain regard" adlı bölümüne kabul edildi.

Kavur, Kırık Bir Aşk Hikâyesi, Anayurt Oteli, Gece Yolculuğu, Akrebin Yolculuğu, Gizli Yüz, Karşılaşma filmleriyle Antalya Altın Porta­kal Film Festivali'nde en iyi yönetmen, en iyi film ve en iyi senaryo ödüllerini aldı. Yusuf ile Kenan 1980 Milano Çocuk Filmle­ri Yarışması'nda büyük ödül, Anayurt Oteli 1987 Venedik Film Festivali'nde Uluslar­arası Sinema Eleştirmenleri Federasyonu (FIPRESCI) Ödülü, 1987 Nantes Üç Kıta Film Şenliği'nde en iyi film ve Macit Koper'le en iyi erkek oyuncu, Valencia Film Festivali'nde de üçüncülük ödüllerini kazandı. Amansız Yol ve Anayurt Oteli, Uluslararası İstanbul Sinema Günleri'nin yarışmalı Türk Sineması bölümünde birinci seçildi.

ESERLERİ:

 Yatık Emine (1974), Yusuf ile Kenan (1979), Ah Güzel İstanbul (1981), Kırık Bir Aşk Hikâyesi (1981), Göl (1982),  Amansız Yol (1985), Körebe (1985), Anayurt Oteli (1987), Gece Yolculuğu (1987), Gizli Yüz (1990), Aşk Üzerine Söylenmemiş Her şey (1995), Akrebin Yolculuğu (1997),  Melekler Evi (2000), Karşılaşma (2002), Beybaba (2003), Patroniçe (2004), Beş Kollu Avize (2004).

HAKKINDA: Atilla Dorsay / Türk ve Dünya Sineması Ansiklopedisi (Turhan Gürkan ile, 1983), Ana Britannica (c. 13, s. 93, 1987), Kurtuluş Kayalı / Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması (1994),  Alim Şerif Onaran / Türk Sineması (2 cilt, 1994) - 20. Yüzyılın Son Beş Yılında Türk Sineması (2005), Ömer Ayhan / Siyah Beyaz Bir Öykü (Türk Sinemasının 1960’lı yıllardan günümüze kadarki yılları, 2001), Giovanni Scognamillo / Türk Sinema Tarihi (2. bas. 2003), Agâh Özgüç / Türk Filmleri Sözlüğü 1917-2009 (2009).