Rauf Mutluay

Edebiyat Araştırmacısı

Doğum
Ölüm
14 Mayıs, 1995
Eğitim
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

Edebiyat araştırmacısı (D. 1925, Eskişehir - Ö. 14 Mayıs 1995, İstanbul). İlk ve ortaokulu Kütahya’da okudu. 1939’da İstanbul’a gitti. İstanbul Erkek Lisesi (1942), İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu öğrencisi olarak okuduğu İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü (1947) mezunu. Edebiyat öğretmeni olarak Antalya, Kastamonu, Edirne, İstanbul Fatih Kız, Atatürk Erkek ve Levent liselerinde çalıştı. Emekli olduktan (1974) sonra danışmanlık yaptığı Gerçek Yayınevinin “100 Soruda” dizisine yardımcı edebiyat kitapları, antoloji ve incelemeler hazırladı. İÜ Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Enstitüsü ile Devlet Tatbiki Sanatlar Yüksek Okulunda dersler verdi. İstanbul Arkeoloji Müzesi Kitaplığında, çeşitli yayınevi ve ansiklopedilerde çalıştı.

İlk yazısı “Bir Selam”, Gün dergisinde (1946) çıkan bir hikâyedir. Kitap tanıtma yazıları ve eleştirileri 1958 yılından itibaren Hür Vatan, Dünya, Kim, Yön, Cumhuriyet, Dostluk, Varlık, Türk Dili, Yeni Ufuklar, Papirüs, Yeditepe, Milliyet Sanat vd. dergi ve gazetelerde yayımlandı. 1969-78 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde “Kitaplar” ve “Edebiyat Sohbetleri” üst başlıklarıyla düzenli olarak haftalık yazılar yazdı.

“Mutluay, ocak ayı içinde ölen şair ve yazarları anmak için doğum-ölüm günleri çizelgesini açtığında kendisini çok etkilemiş, yetişmesinde büyük katkısı olmuş kimi edebiyat değerlerine rastladığını belirtir ‘Talih Olan Hocalar’ adlı denemesinde. Yazının başında belirttiğim gibi kendisi de öyle ‘talih olan hoca’lardan biriydi. Mutluay’a yol açmış son hoca Tanpınar’dır. (…)

“Mutluay kısa denemelerinde zaman zaman temel kuramsal sorunlara değinip geçer. Ayrıntılı çözümlemeler ne yazık ki hiçbir yazıda yer almaz. (…)

“Fethi Naci Dönüp Baktığımda başlığı altında yayımladığı anılarında bir yazıyı Mutluay’a ayırır. Mutluay’ı tek sözcükle tanımlar Naci: Dürüst! Çalışkan, saygılı, vefalı sözcükleri de geçerlidir ama, Naci’ye göre dürüst sözcüğü tek başına pek yakışır Mutluay’ın hayat karşısındaki duruşuna. Mutluay’ı artık pek anımsayan ve hatta okuyan yoksa bunun nedenini açıklamada Naci’nin anılarına başvurabiliriz:

“Terörün tırmandırıldığı 1979 yazında bir bomba atıldı Rauf’un evine; o sırada evde olan küçük oğul (Emre), bu bombayı tutup sokağa fırlatınca anlaşıldı bombanın tahrip gücü! (...) 1979’daki bomba, Rauf’un yaşamını allak bullak etti. İlişkilerini daralttı. İçine kapandı. Yazı yazmaz oldu. Kendini unutturmaya çalışıyordu. Unutturdu da. Edebiyat okurlarının bellekleri pek güçlü değildir. Ve unutmaya hazırdırlar. Kimi insanların ‘tek’ ölümü olmuyor; 1979, Rauf’un ‘ilk’ ölüm yılı oldu. (Dönüp Baktığımda, Adam Yayınları, 3. baskı, 1999, s. 164)

“Sonraki yıllarda Mutluay ansiklopedi çalışmalarına katılır, gazete ve dergilerde aralıklarla yazılar kaleme alır. Naci, onun ölümünden çok ölüm koşullarına, yoğun yalnızlık, bırakılmışlık ve küskünlüğüne, bir de maddî sıkıntılarına yazıklanır ve elli yıllık arkadaşı için sözü şöyle noktalar:

“Edip’i, Rauf’u düşünüyorum, Külebi’nin bir dizesi geliyor aklıma: ‘Bir ben kaldım buralarda...’” (Ali Galip Yener)

ESERLERİ:

İNCELEME-DERLEME: 100 Soruda Türk Edebiyatı (1970), 100 Soruda 19. Yüzyıl Türk Edebiyatı (1970), 100 Soruda Edebiyat Bilgileri (1972), Türk Halk Şiiri Antolojisi (1972), 100 Soruda Çağdaş Türk Edebiyatı (1973), 50 Yılın Türk Edebiyatı (1973), Tanzimattan Günümüze Kadar Türk Şiiri (1973).

DENEME: Pas Demiri Yiyor (1974), Bende Yaşayanlar (1977), Yaz Dersleri (1985-88 yılları arasında yayımlanmış denemeleri, 1997), Sebiller Su Vermiyor (1969-78 arası Cumhuriyet gazetesinde çıkan yazıları, 2002).

KAYNAKÇA: Mehmet Seyda / Edebiyat Dostları (1970), Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (1982), Seyit Kemal Karaalioğlu / Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (2. bas. 1982), Doğan Hızlan / Yaşayan Eleştirmenlerimiz II (Gösteri, Kasım 1982), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Ali Galip Yener / Mutluay Okunuyor mu Hâlâ? (Virgül, Nisan 2001), TDE Ansiklopedisi (c. 6), Cemal Süreya / 99 Yüz (2004).

 

ŞİİR YAĞMURLARI

İkidebir kulak veriyordum yağmura

Gorki'nin Ana'sından kaldırıp kaldırıp başımı...

Bayağ hoşuma da gitmişti ilkin

İri iri damlalar

Elli mumluk elektriğinde bahçenin

Vurdukça betonların üstüne üstüne,

Işıltılı bir koşuşmadır gidiyordu...

Yine de bir eksiği vardı, ama ne?..

 

Kokusu yoktu, kokusu!

Toprağı yoktu,

Yaprağı yoktu.

Bir işe yaradığı yoktu!

Mübarek, yarı karanlık bir hapisane avlusuna yağan

Tam bir yarı-aydın yağmuruydu.

 

 (Can Yücel / Bende Yaşayanlar, s. 312-316)

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör