Türk Sanat Müziği ses sanatçısı ve
bestecisi (D. 27 Temmuz 1913, İstanbul – Ö. 3 Temmuz 2008, İstanbul). Gerçek
adı: Emine Semahat Özdenses. Üsküdar Harmanlık İlkokulunda okudu. Üsküdar
İmrahor’da Türk Sanat Müziği Ortaokuluna devam etti. Babası Çanakkale
şehitlerinden Yüzbaşı İshak Efendi ve annesi Pakize hanımdır. 1939 yılında
Yüzbaşı Fâruk Ergökmen’le evlenmiş, Maçka Valide Çeşmesi semtindeki evinde
sakin bir hayat geçirmiş ve Türk musikisine yeni isimler kazandırmak için
hocalık yapmıştır.
Sanat hayatı
1934 yılında yakın dostları olan
Bedriye Hoşgör hanım’ın evinde Lem’i Atlı, Hayriye Hanım, Kemal Niyazi
Seyhan’la tanıştı ve Özdenses’in sesini dinleyen üstadlar, hemen derslere
başladılar.
Bu olay onun okulu bırakması ve
tamamemn kendisini musikiye yönlendirmesi için ilk adım olmuştu. Yaklaşık dört
ay sonra Beyoğlu Ambasadör’deki iki odalı Radyo Evinde Medeni Aziz Efendi‘nin
“Kerem eyle mestane kıl” isimli eseri ilk şarkısını okuyordu.
İlk şarkı ile kendini kendini
birden plak piyasasıyla tanıştırdı ve Odeon plak şirketi ile sesini duyurmaya
başlayan Özdenses, bir yandanda Lem’i Atlı, Refik Fersan ve Faire Fersan’dan dersler
almaya devam etti.
İlk plağı, İsmail Hakkı Bey‘in
Hüzzam makamındaki “Beklerim hergün bu sahillerde” isimli şarkısı ile piyasa
çıktı.
1938 yılında Ankara Radyosu’na
davet edildi. Müzik eğitimi ve canlı yayınlarla, emekli oluncaya kadar Ankara
Radyosuna devam etti. Kadıköy Belediyesi’ne bağlı Altunizade Kültür ve Sanat
Merkezimizde, çok sayıda öğrenciye ders verdi.
1940 yılında bestekarlık hayâtına
başlayan Semahat Özdenses, Uşşak makamında “Akşam oldu hüzünlendim ben yine” ve
“Her mevsim içimden gelir geçersin” Hüzzam makamındaki “Dün gece mehtaba dalıp
hep seni andım” adlı şarkılarıyla, adını altın harflerle Türk musikisi
bestekarları listesine yazdırıyordu.
Semahat Özdenses’in toplam 35 adet
bestesi, TRT repertuarında bulunmaktadır. 1971 yılında İstanbul’a gelerek,
İstanbul Radyosu’nda göreve başladı.
Vefatı:
Semahat Özdenses, 3 Temmuz 2008
günü, Meme kanseri nedeniyle tedavi gördüğü İstanbul Kartal Eğitim ve Araştırma
Hastanesi’nde vefat etti. Özdenses’in cenazesi, Maltepe Merkez Camisi’nde ikindi
vakti kılınan cenaze namazının ardından Şıhlı Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Cenazesi ki cenaze töreninin ardından toprağa verildi.
Semahat Özdenses gözyaşlarıyla uğurlandı
Cenaze törenine, Özdenses’in
yakınları, sanatçı dostları, Maltepe Belediye Başkanı Fikri Köse ve vatandaşlar
katıldı. Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay ise çelenk gönderdi.
Törene katılan Bülent Ersoy,
Özdenses’in çok kıymetli bir müzik insanı ve bestekâr olduğunu söyledi. Ersoy,
“Musiki sevenlerin ve musikiye gönül verenlerin başı sağ olsun. Eserlerini
herkes zevkle okur ve dinlerdi. Böyle büyük sesler artık yetişmiyor. Kuraklığa
doğru gidiyoruz. Tek tesellimiz, onun eserlerinin gönlümüzde yaşayacak olması”
dedi. Şarkıcı Ali Rıza Binboğa ise Özdenses’i hiçbir zaman unutmayacaklarını
ifade etti.
‘Bu kayıplarla bir dönem sona eriyor’
Gönül Paçacı (İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı sanatçı
öğretim elemanı ve Boğaziçi Üniversitesi Güzel Sanatlar Bölümü öğretim
görevlisi):
Semahat Özdenses, geçtiğimiz
günlerde kaybettiğimiz Avni Anıl gibi, belirli bir kuşağın temsilcisiydi. Bu sanatçıları,
klasik biçimli şarkı formunun en son temsilcileri olarak niteleyebiliriz.
Maalesef bu kayıplarla bir dönem kapanıyor. Semahat Özdenses, üslubuyla
toplumun beste hafızasında önemli bir yer edinmişti. Onun şarkılarını o dönemki
gençliğin pop müzik ihtiyacını karşılamak gibi düşünebiliriz. Biz bu
şarkılardan hareketle makam ve üslup konseptlerine dair pek çok bilgi edindik.
‘Çok önemli bir insandı’
İnci Çayırlı (İstanbul
Radyosu emekli ses sanatçısı, İTÜ
Türk Müziği Devlet Konservatuvarı
emekli öğretim görevlisi):
Sesi ve eserleriyle çok önemli bir
sanatçımızdı. Belki çok fazla eseri olmayan bir besteciydi, ama şarkıları
yıllarca gündemden düşmedi. Musiki meclislerinde de doğru sözlülüğüyle,
sohbetiyle, bir hanımefendi olarak çok yer etmiştir.
Saydığım ve sevdiğim bir kişiydi;
yıllarca TRT’de birlikte musiki yaptık. Avni Anıl’dan sonraki çok önemli
kayıplarımızdan biri. Hepimiz çok üzüldük; dostluğu bakımından da, yaşlı bir
bestekâr olarak bizim gibi daha genç kuşak sanatçılara olan saygısı bakımından
da çok önemli bir insandı.
‘Besteleri çok sevilmişti’
Tülin Yakarçelik (İstanbul Radyosu emekli ses sanatçısı, İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuvarı emekli öğretim görevlisi):
Semahat Özdenses, hepimizin
büyüğü, bizden önceki nesilden sevgili ablamızdı. Kadın besteci hakikaten çok
az olduğu için, kendisinin besteleri toplumda çok sevilmişti. Herkes bir şeyler
çiziktirebilir, ama kalıcı olmak zordur.
Semahat Ablamız’ın besteleri
hafızalarda yer etti. Kişi olarak da fevkalade sevilen, fevkalade tatlı
biriydi.
‘Önemli bir bestekârdı’
Alaeddin Yavaşça: (İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuvarı öğretim
üyesi):
Semahat Özdenses, çok eskiden beri
tanıdığımız değerli bir ablamızdı. Pek çok plak yapmış ve zamanında bu plaklar
çok fazla satmıştır. Yaptığı her eser pek çok sanatçı tarafından icra
edilmiştir ve hâlâ da edilmeye devam etmektedir. Bir hanım bestekâr olması da
özellikle önemlidir; Melahat Pars’la birlikte, en önemli kadın
bestekârlarımızın başında gelirdi.
Mezarı kayboldu, sonra bulundu
7. ölüm yıldönümü nedeni ile
kendisine küçük bir anma töreni düzenlemek isteyen 4 şarkısının söz yazarı ve
ses sanatçısı Onur Akay, İstanbul Kurtköy Yeni Şıhlı Mezarlığı'na gidince,
Özdenses'in mezarının kayıp olduğunu öğrendi ve 2 Temmuz 2015 tarihli Aydınlık
Gazetesi’nde, ‘Son yılların en büyük sanat ayıbı’ başlığı ile yazdığı yazısında
sanatçının mezarının olmadığını duyurdu. Bunun üzerine, TSK Mehmetçik Vakfı
bunu bir görev bildi ve Mezarlıklar Müdürlüğü ile temasa geçti. TSK Mehmetçik
Vakfı İstanbul Anadolu Yakası Temsilciliği görevlileri, çabaları sonucunda
eserlerinin telif hakkını Mehmetçik Vakfı'na bağışlayan Semahat Özdenses’in
mezar yerini yaptırdı.
Ödülü
Kültür ve Turizm Bakanlığımın 2008
yılı “Kültür ve Sanat Hizmet Ödülü"nü kazandı.
Vefatından sonra, Kadıköy Belediye
Başkanlığınca Kadıköy Kültür Merkezine ismi verildi. Üsküdar İlçesi Boybey
Sokakta ikamet ettiği sokağın diğer adı da, Semahat Özdenses Sokağı olarak adlandırıldı.
KAYNAKÇA:
Semahat Özdenses vefat etti (haber7.com, 3 Temmuz 2008), Semahat Özdenses
gözyaşlarıyla uğurlandı (milliyet.com.tr, 05.07.2008), Türkiye Kültür ve Sanat
2009 Yıllığı (2009), Son yılların en büyük sanat ayıbı’ (aydinlik.com.tr, 2
Temmuz 2015), Semahat Özdenses (turksanatmuzigi.org, 19 Şubat 2018), Semahat
Özdenses (1913-2008) (musikiklavuzu.net, 10 Ocak 2019).