Edebiyat
araştırmacısı (D. 1901, Bursa - Ö. 24 Nisan 1946, İstanbul). Tam adı: Sadettin
Nüzhet’tir. Üsküdar İttihad ve Terakki Okulunda bir süre okuduktan sonra
Üsküdar Sultanisi ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinden mezun oldu. Dayısı,
Üsküdar Hallaç Baba Sadi Dergâhı Şeyhi Ferit Efendi ölünce dokuz yaşında
vekâleten, 1921’de sınavla resmen şeyh oldu. Şair Üsküdarlı Talât, şeyhliğine
tarih düşürdü. Ali Fakrî Efendi’den Velî mahlasını ve Sâdi Tarikatından başka
Rufaî ve Nakşıbendî tarikatları için icazetname aldı.
Tekke
ve zaviyeler kapatılınca (1925) Konya’da çeşitli okullarda, İstanbul’da Erenköy
Kız ve Kadıköy Erkek liselerinde edebiyat öğretmenliği yaptı. Daha sonra
Arkeoloji Müzesi, Beyazıt Umumi Kütüphanesinde memurluk ve müdürlük
görevlerinde bulundu. 1946’da veremden vefat etti. Karacaahmet Mezarlığına,
Şair Nedim’in yanına defnedildi.
Edebiyat
çalışmalarına üniversite öğrencisi iken Millî Mecmua’da şiirler, Konya
ve Ankara gazetelerinde çıkan yazılar yayımlayarak başlamıştı. Çok sayıda şair
ve yazarın monografisini hazırladı, antolojiler yayımladı. En önemli eseri
sayılan Türk Şairleri Ansiklopedisi’ni tamamlayamadan öldü. Önemli
kitaplarından biri de Türk Musikisi Antolojisidir.
1922’de
yayımlanan ilk kitabı İlm-i Tasavvuf’ hakkında İbrahim Alaeddin Gövsa’nın
değerlendirmesi, o’nun yazarlık kariyerinin kalitesini pek güzel
tanımlamaktadır:
“Edebiyat
tarihi ile uğraşanlarımızın en verimlisi ve bugünkü Türkiye’nin en çalışkan
fikir adamlarından biri olan Sadettin Nüzhet Ergun, bir kitap değil, bir
kütüphane yazıyor, bir eser değil bir âbide meydana getiriyor.. Bu kütüphanenin
ve âbidenin ehemmiyeti hakkında umumi bir fikir edinmek için intişar eden
birinci cildi hiç olmazsa, birkaç saat karıştırmak lazımdır. Ona ne büyük emekler
sarfedildiğini kendi yorgunluğunuzdan istidlâl edeceksiniz. Fakat bu yorgunluk
size birçok bilgiler ve hazlar da temin edecektir.
“Türk
şairleri tamamlandığı zaman hiç şüphe yok ki, Türkçenin en büyük kitabı olacak
ve milletimizin manevi medeniyetindeki enginliğe şahit bir âbide teşkil
edecektir. Bizzat şair olan müellif, Divan edebiyatından bugünkü şekillere ve
tekke çeşnisinden halk şiirlerine varıncaya kadar şiirimizin her neviyle
uğraşmış ve hepsinden ayrı ayrı zevk almış bir adamdır. Böyle olduğu için
eserin her tarafında, hem işten anlayan ve zevk alan, dikkatli ve bilgili bir
muharririn himmeti, hem de şairlere ve eserlere karşı tamamıyla bitaraf haluk
ve mutedil bir müellife lâyık fikir iffeti hissediliyor...” (7 Gün dergisi, sayı: 240)
ESERLERİ:
İlm-i
Tasavvuf (1922), Konya Vilayeti
Halkiyat ve Harsiyatı (Mehmet Ferit ile, 1926), Halk Şairleri (3
cilt, 1926-27), Karacaoğlan (1927-33), Gevheri (1928), XIX.
Asır Saz Şairlerinden Pir Sultan Abdal (1929), Bektaşi Şairleri (1930;
Bektaşi Şairleri ve Nefesleri c. 1-2, 1944-56 ve Bektaşi-Kızılbaş-Alevi
Şairler ve Nefesleri adlarıyla 1955-56), Tanzimat’a Kadar Muhtasar Türk
Edebiyat Tarihi ve Nümuneleri (1931), İstanbul’da Medfûn Meşahire Ait
Mezar Kitabeleri (1931), Mevlâna (1932), Şeyh Galip (1932), Namık
Kemal (1933), Âşık Ömer Hayatı ve Eserleri (1935), Beşiktaşlı
Gedaî (1933), Silleli Sürurî (1933), Neşatî (1933), Rami
Paşa (1933), Sabahî (1933), Şeyhülislâm Bahâî (1933), Cenap
Şahabettin (1934), Fehmî (1934), Samih Rıfat (1934), Silleli
Sürûrî (1934), Kâtibî (1934), Kuloğlu (1934), Bakî Divanı
(1935), Baki Hayatı ve Eserleri (1935), Edebiyat ve Edebiyat Tarihi
Özü (1935), Aşık Ömer (1936), Karacaoğlan Hayatı ve
Şiirleri (1938), Türk Şairleri Antolojisi (96 fasikül, 3 cilt, F
harfine kadar, 1936-45), Aka Gündüz Hayatı ve Eserleri (1937), Ali
Canip (1937), Halk Edebiyatı Antolojisi (1938), Namık Kemal’in
Şiirleri (1941), Türk Musikisi Antolojisi (2 cilt, 1942-43), Hataî
Divanı (1946), Şah İsmail Safevi, Edebi Hayatı ve Nefesleri (1946), Bektaşi
Edebiyatı Antolojisi (1956), Divan Edebiyatına Dair Makaleler.
KAYNAKÇA: Yurt Ansiklopedisi (c. I, 1982), Ferit
Ragıp Tuncor / Sadettin Nüzhet Ergun (Defne sanat dergisi, Mayıs-Haziran 1990),
İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi
(2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin
Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2.
bas. 2007) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) -
Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Ekrem Bektaş / TDV İslâm
Ansiklopedisi (c. 11, 1995), Her Sayıda Bir Şair (Size dergisi, Aralık 1989),
Musiki Mecmuası (Ekim 1998), Mehmet Behçet Yazar / Edebiyatçılar Alemi -
Edebiyatımızın Unutulan Simaları (yay. haz. Mustafa Everdi, 1999), Behçet
Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi
(2001), İbnülemin Mahmud Kemal İnal / Son Asır Türk Şairleri (c. IV, 2002).
