Halkbilimci, araştırmacı-yazar, yayıncı. 1948 yılında Samsun’un Vezirköprü ilçesinde doğdu. İlk ve ortaokulu Vezirköprü’de okudu. Kuleli Askeri Lisesi’ni 1961’de bitirdi. Kara Harp Okulu son sınıfından 1963 yılında ayrıldı. Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümünden 1966’da mezun oldu. Daha sonra Anadolu Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde lisans tamamladı (1991).
Sungurlu Lisesi’nde Edebiyat Öğretmenliği ve Müdür Başyardımcılığı, Hereke Lisesi’nde Edebiyat Öğretmenliği ve Müdürlük yaptı (1966-1974). MEB’nda Mektupla Öğretim Merkezi, Yaygın Yüksek Öğretim Kurumu, Planlama-Programlama ve Değerlendirme Dairesi gibi birimlerde; Şube Müdürlüğü, Daire Başkan Yardımcılığı ve Daire Başkanlığı görevlerinde bulundu (1974-1978). Bir süre; Mektupla Öğretim Okulunda Müdürlük ile Açık Yüksek Okul’da Müdür Yardımcılığı ve Edebiyat Öğretmenliği yaptı (1978-1979). Kültür Bakanlığı’nda Millî Folklor Araştırma Dairesi Başkan Yardımcılığı ile APK Kurulu Daire Başkanlığı görevlerinde bulundu. (1979-1993). 1993 yılında emekli oldu. Emekli olduktan sonra da lise, yüksekokul, üniversite gibi çeşitli eğitim kurumlarında ve Belediye Konservatuvarlarında; edebiyat, Türkçe, halk bilimi, musiki tarihi vb. dersler verdi.
Yayımlanmış 57 kitabı ve 2000’ü aşkın makalesi bulunan Hayrettin İvgin; eğitim, şiir, edebiyat, folklor, halk edebiyatı, deneme, eleştiri, tanıtma, genel kültür, siyaset bilimi gibi konularda eserler vermiş ve yazılar yazmıştır. Bir çok derginin ve gazetenin kuruluşunda bulunmuş, yazı işleri müdürlüğü ve yayın kurullarında görev almıştır. Ankara’da yayın hayatını sürdüren, Türksoy’un (Uluslararası çıkardığı TÜRKSOY Dergisi ile UNIMA Türkiye Millî Merkezi’nin çıkardığı Karagöz Dergisinin Yazı İşleri Müdürlüğünü yapmıştır. Ardahan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi’nin öğretim üye ve görevlileriyle birlikte çıkarılan Karadeniz adlı uluslararası sosyal bilimsel dergisinin sahibidir. Ayrıca Kültür Ajans olarak yayımlanan Kültür Evreni ile Bilimsel Eksen adlarındaki uluslararası sosyal bilimler dergilerinin de sahibidir. Her üç dergi üçer ayda bir yayımlanmakta, Türkçe, İngilizce ve Rusça dillerinde yazılmış bilimsel yazılara yer vermektedir. 2 ayda bir Kültür Ajans tarafından yayımlanan “Kültür Çağlayanı” dergisinin de sahibidir.
Diğer dillerde (Çince, Özbek Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Türkmen Türkçesi, Azeri Türkçesi, Romence, Arapça, İtalyanca, Fransızca, Almanca, İngilizce vb.) yüzlerce makalesi ve bilimsel tebliği yurtdışında yayımlanmıştır. Kırgızların Manas Ansiklopedisi’nde yazıları ve biyografisi yer almıştır. Türkiye’de ve yurtdışında çıkan pek çok ansiklopedilerde biyografisi yayımlanmıştır. “Türkiye’de Kim Kimdir?”, “Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi” (Yapı Kredi Yayınları), “Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi” (Dergah Yayınları), “Edebiyatımızda İsimler” (Dr. Arslan Tekin), “Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi” (Elvan Yayınları), Encyclopedia of Turkish Authors” (Elvan Yayınları), “Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi” (Elvan Yayınları), “Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi” (Elvan Yayınları), “Türk Edebiyatçıları Ansiklopedisi” (Atatürk Kültür Merkezi), “Türkiye Türkologları ve Türk Diline Emek Verenler” (Prof. Dr. Tuncer Gülensoy) gibi yayınlar ve ansiklopediler bunlardan birkaç tanesidir.
Hayrettin İvgin, yurtiçi ve yurtdışında yapılan 250’yi aşkın millî ve milletlerarası kongre, seminer ve sempozyumlarda bildiriler sunmuştur. Ayrıca, pek çok millî ve milletlerarası kongre, seminer, sempozyum gibi bilimsel toplantıların bizzat organizasyonunda da bulunmuştur.
150’yi aşkın teşekkür, takdirname ve onur belgesi, 100’ü aşkın ödül ve başarı plaketi bulunuyor. Çok önemli ödüllerin sahibidir. “İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü” (Folklor Araştırmaları Kurumu-1989), “Türk Şairleri Yüksek Sanat Ödülü” (Kastamonu Daday Kaymakamlığı-1987), “Halk Ozanlığı Emeği Geçenler Ödülü” (Halk Ozanları Vakfı-1984). “Halk Ozanlığı Geleneğine Hizmet Ödülü” (Mersin Valiliği-1995), “Geleneksel Türk Tiyatrosuna Hizmet Ödülü” (UNIMA Türkiye Milli Merkezi-1998), “Samsun Kültür ve Sanatına Hizmet Ödülü” (Samsun Halk Ozanları ve Şairleri Derneği-2001), “Türk Dünyası Kültür ve Halk Bilimine Hizmet Ödülü” (Hüseyin Gazi Kültür Derneği-2006) “Türk Dünyasına Hizmet Uluslararası Ödülü” (Azerbaycan Vektör Milletlerarası İlim Merkezi-2007), “Türk Dünyasına Hizmet Uluslararası Altın Madalya Ödülü” (Azerbaycan Türk Dünyası Araştırmaları Uluslararası İlimler Akademisi-2008), “Türk Dünyası Edebiyatına Hizmet Ödülü” (KIBATEK-2010), “13. Süleyman Brina Uluslararası Balkanlar Türk Kültürüne Hizmet Ödülü” (Doğru Yol: Prizren/KOSOVA-2009), “Üstün Hizmet ve Başarı Ödülü” (İLESAM-2011), “Ahmet Tufan Şentürk Türk Şiirine Onur Ödülü” (Ankara-2010), “Şerefli Ömür Ödülü” Azerbaycan Qayğı ve Himaye Fondu-2011), “Qızıl Qalem (Altın Kalem) Ödülü” (Azerbaycan Kitle İletişim Çalışanları Sendikalar Birliği-2011), “Ankara Kültürüne Hizmet Ödülü”, (Ankara Kulübü- 2013) önemli bazı ödülleridir. Kendisine ayrıca; Moskova’da 2009 yılında, “dünya edebiyatına büyük katkılar” gerekçesiyle Rus Edebiyat Akademisi’nce Aydınlanma Fedakârı A.S. Puşkin Altın Madalya Ödülü, Rusya Federasyonu Yazarlar Birliği’nin 2009 yılında tespit ettiği “Dünyada Önemli (Saygın) 500 Yazar” arasına girerek, kendisine madalya ve diploma, Bakü Devlet Üniversitesi tarafından bu üniversitenin kuruluşunun 90. yılı dolayısıyla kendisine Bakü’de 2012 yılı içinde Haydar Aliyev Altın Madalyası verilmiştir.
Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 1974’de verilmiş “Radyo ve TV Programcılığı Sertifikası” bulunan Hayrettin İvgin; 1989-1990 yıllarında TRT Ankara Radyosunda “Folklorumuza Emek Verenler” programında uzmanlık yapmıştır (52 program), TRT TV’de 10 dizilik “Türk El Sanatları Belgeseli’nin yapımcılığında ve uzmanlığında bulunmuştur. Yine TRT-TV’de yayımlanan 8 dizilik “Âşıklık ve Âşıklık Geleneğimiz” adlı belgeselin metin yazarlığını ve danışmanlığını yapmıştır. TV ve radyolarda yüzlerce programın ve belgeselin metin yazarlığını, uzmanlığını, prodüktörlüğünü ve danışmanlığını yapmış, bazılarında bizzat konuşmacı olarak bulunmuştur. Uzun bir süre bazı radyolarda kültür programları yapmıştır. En son yaptığı ve uzman olarak görev aldığı programlar, TRT-TSR’da “Türklerde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma” adlı geleneklerle ilgili program, “İnci Mercan” adlı eğlence-eğitim programı ile “Perde Kurdum Şema Yaktım” adlı Karagöz programıdır. TSR’de 2010 ve 2011 yıllarında “Türkülerin Dilinden” programının hem danışmanlığını hem de konuşma uzmanlığını (104 program) yapmıştır. Bir televizyon kanalında bir süre devam eden “Raflardaki Kitaplar” programının yapımcılığında ve sunuculuğunda (13 Bölüm) bulunmuştur. TRT’de Televizyonda yayınlanan “Halk Hikâyeleri” adlı yapımın (13 Bölüm) metin yazarlığı görevini yürütmüştür. Halen, TRT televizyonlarında yayımlanan “Derin Kökler” programının danışmanlığı görevini yürütmektedir. 1988-1991 yıllarında Kültür Bakanlığı Türk Halk Müziği Repertuvar Kurulunun başkanlığında bulunan Hayrettin İvgin, 2012 ve 2014 yıllarında TRT Türk Halk Müziği Repertuvar Kurulunun üyesidir. Bu görevi devam etmektedir.
Hayrettin İvgin, pek çok vakıf ve derneğin kurucusu ve üyesi olmuş, kimilerinin yönetim kurullarında görev almıştır. Folklor Araştırmaları Kurumu (FAK), Türk-Alman Dostluk Derneği, Türk-Pakistan Kültür Derneği, Başkent Halk Oyunları Topluluğu (BAŞ-HOT), Ankara Halk Âşıkları Kültür ve Araştırma Derneği (AŞDER), Türkiye Turizm Yazarları ve Gazetecileri Derneği (ATURJET), Dünya Turizm Yazarları ve Gazetecileri Birliği (FİJET), Çağdaş Atatürkçüler Derneği (ÇAĞ-ATA-DER), Eskişehir Kültür Sanat Turizm Vakfı, Bolu Kültür ve Sanat Vakfı, Cumhuriyet Kültür ve Tanıtım Vakfı, Müteşebbis Gelişim Vakfı (MESVAK), 21 Mayıs Harbiyeliler Derneği, İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği (İLESAM), Avrasya Dostluk Kültür Sanat ve Turizm Kurumu, Türk-Romen Kültür Sanat ve Dostluk Kurumu, Ankara-Varşova Dostluk Derneği, Egeli Araştırmacı ve Yazarlar Birliği (EGAY-DER), Dil Derneği, Dünya Söz Akademisi Derneği (DÜSA), Milletlerarası Gölge Oyunları Birliği (UNIMA) Türkiye Millî Merkezi vb. Türkiye çapındaki ve uluslararası dernek, birlik, vakıf ve kuruluşlarda üyedir. Ayrıca Azerbaycan Âşıklar Birliği ile Azerbaycan Yazıcılar (Yazarlar) Birliğinin asli üyesidir. Azerbaycan’da bulunan “Vektör” Beyhelhalk İlim Merkezi’nin Türkiye Temsilcisidir. Azerbaycan’da faaliyet sürdüren Türk Dünyası Araştırmaları Uluslararası İlimler Akademisi’nin İlmi Şûra üyesi olup aynı zamanda Türkiye Şubesi Başkanıdır. Azerbaycan Kütlevi İnformasiye Vesiteleri İşçilerinin Hemkârlar İttifakı (AZERKİVİHİ)’nin üyesidir. Rusya Federasyonu Yazarlar Birliği’nin asli üyesi v Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesinde Valilikçe oluşturulan Somut Olmayan Kültürel Miras Komisyonunun 2007 yılından bu yana üyesidir.
1994 yılından bu yana Ankara’da faaliyet gösteren Kültür Ajans Tanıtım ve Organizasyon Ltd. Şti.’nin sahip ve kurucuları arasında bulunmakta olup Kıbrıs Lefke Avrupa Üniversitesi’nin 1996-2013 yılları arasında temsilciliğini yapmıştır. Hakkında, Cumhuriyet Üniversitesi ile Erciyes Üniversitesinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümlerinde bitirme tezi hazırlanmıştır.
Hayrettin İvgin, Avrupa, Kuzey Afrika ülkelerinin büyük bir bölümünü, komşu Arap ülkeleri ve Arabistanı, Asya ülkelerini, Çin’i ve Türk Cumhuriyetlerini ziyaret etmiştir. Kendisine bir çok ülkenin ilimler akademileri ve üniversiteleri akademik üyelik, fahri doktora ve profesörlük payeleri vermiştir. 2003 yılı içinde; Azerbaycan’da bulunan “VEKTÖR” Beynelhalk İlim Merkezi tarafından kendisine Fahri Doktora verilmiştir. Azerbaycan Bakü Asya Üniversitesi’nin de Fahri Doktorudur. Azerbaycan Bakü Devlet Üniversitesi tarafından 2012 yılında kendisine Fahri Konuk Öğretim Üyeliği payesi verilmiştir.
2006 yılı içinde kendisine Azerbaycan’da faaliyet gösteren Vektör Beynelhalk İlim Merkezi ile Türk Dünyası Araştırmaları Uluslararası İlimler Akademisinin Fahri Profesörlüğü verilmiştir. Bakü Devlet Üniversitesinin bölümlerinin ortak yayını olan ve bilimsel hakemliği dünyaca kabul görmüş olan “Dil ve Edebiyat” jurnalinin redaksiya heyetince kendisine “Fahri Diploma” verilmiştir. Türk Dünyası Araştırmaları Uluslararası İlimler Akademisi’nin (TDAUİA) İlmi Şûra Üyesidir. Bürokraside ve sivil hayatta pek çok projenin hazırlayıcısı ve uygulayıcısı olan Hayrettin İVGİN, evli ve 2 çocuklu olup Fransızca bilmektedir.
ESERLERİ:
Uzaktan Öğretimde Ders Mektubu Yazma Teknikleri (N. Aslan, A. Şeren ile birlikte, 1976), Âşık Sıtkı – Pervane (1976), Halk Edebiyatı II (N. Aslan, A. Şeren ile birlikte, 1977), Halk Edebiyatı III (1977), Türkçe ve Öğretimi II (Ö. Ünal, N. Aslan, A. Şeren ile birlikte, 1977), Otuzuncu Kuruluş Yıldönümünde Folklor Araştırmaları Kurumu (1978), Uzaktan Öğretimle İlgili Bir Kaynakça Denemesi (1979), Atatürk’ün Türkiyesi (Âşık Eminî Düştü’nün Hayatı ve Şiirleri, 1981), Atatürk’ün İzindeyiz (Âşık Kul Ahmet’in Hayatı ve Şiirleri, 1981), Gelin Atatürk’ün Yoluna Dostlar (Âşık Kul Ahmet’in Hayatı ve Şiirleri, 1981), Âşık Veysel’e Deyişler (İ.Ü.Nasrattınoğlu ile birlikte,1983), Âşık Tahirî - Hayatı ve Bibliyografyası (N. Tan ile birlikte, 1984), Zileli Âşık Fedaî (M. Yardımcı ile birlikte,1984), Karınca Dergisi Kooperatifçilikle İlgili Bibliyografya (N. Tan ve İ. Ü. Nasrattınoğlu ile birlikte, 1984), İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü 87 (1987), Zileli Âşık Zefil Necmi (M. Yardımcı ile birlikte,1988), Dertler Üstüme Üstüme (Âşık Yanık Umman’ın Hayatı ve Şiirleri,1988), Dost İline Götür Beni (Âşık Yoksul Derviş’in Hayatı ve Şiirleri,1989), Yüz Bin Oldu Yarelerim (Âşık Yoksul Derviş’in Şiirleri, Ankara 1989), Geredeli Âşık Figanî (1994), Eski ve Yeni Karagöz Oyun Metinleri (M. Özlen ile birlikte, 1996), Zileli Âşık Ceyhunî (M. Yardımcı ile birlikte, Ankara 1996), Türk Halkbilimi ve Halk Edebiyatında Görüşler (1996), Bir Şah Olsam Hükmeylesem Cihana (Âşık Kul Ahmetin Hayatı ve Şiirleri, 1996), Gönlüm Kanatlandı (Âşık Çoban Hüseyin’in Hayatı ve Şiirleri, 1998), Âşıklar Dünyasında AŞ-DER (Antoloji, A.E. Bozyiğit, H. Çemrek ile birlikte,1998), Vezirköprü Halk Kültürü Derlemeleri (1998), Karagöz ve Kukla Sanatımız (2000), Nail Tan (Biyografi-Bibliyografya, 2003), Anadolu Halk Hikayeleri (2003), Uluslararası Türk-Ermeni Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri (O. Sanan ile birlikte, 2003), Kalecikli Âşık Mir’ati (A.E. Bozyiğit ile birlikte, 2004), Tellerimiz Atatürk’ü Çağırır (Âşık Eminî Düştü Şiirleri, 2004), Uluslararası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri (N. Tan ile birlikte, 2005), Hüsne Mağrur Olma (Halk, Âşık, Tekke Edebiyatı Yazıları, 2005), Altay Dağlarının Kaplanı Manas (Mitolojik Roman, 2005), Deli Görünüşlü Akıllı Behlül Danende (2005), Melânkolik Şiirler (Haz. Erhan İvgin, 2006), Prof. Dr. Taciser Onuk Armağanı (F. Akpınarlı, H. S. Ortaç ve N. Tan’la birlikte, 2007), Bilirem Gelmeyeceksen (Şiirler, (Hz: Prof. Dr. Elçin İsgenderzade, Bakü 2007), Türk Halk Edebiyatında Karakuş Kadı Fıkraları (Prof. Dr. S. Akten ve N. Tan’la birlikte, 2008), Fuzuli Sempozyum Bildirileri (G. Öz ile birlikte, 2008), Yozgatlı Şair Hüznü-Hizbi Baba (Ö. Ünal ve F. Öncül ile birlikte, 2008), Sözün Gözesi / Âşık Erol Şahiner Hayatı ve Şiirleri (2008), Avrasya Kurumu Sempozyum Bildirileri (2008), Geçmişten Günümüze Sungurlulu Halk Şairleri (2009), Yozgat Türküleri ve Oyun Havaları (S. Turhan ve Ö. Ünal’la birlikte, 2009), Avrasya Kurumu Sempozyum Bildirileri (5., 6., 7., 8. Nizami’den Y. Emre’ye K. Atatürk’ten H. Aliyev’e Uzanan Sevgi ve Barış Yolu Sempozyumu, 2009, 2010, 2011, 2012), Nail Tan’a Armağan (T. Gülensoy ile birlikte, 2011), Hüzünlü Şeirler (Şiirler, Haz. Elxan Yurdoğlu, 2010), Uzaktan Eğitimde Ders Notu Yazma İlkeleri (A. Şeren ile birlikte, 2010), Âşık Yoksul Derviş’ten Hz. Ali Mevlüdü - Düvaz İmamlar – Nevruzîyeler (2012), Avrasya Kurumu Sempozyumu Bildirileri (9. Nizamiden Yunus Emre’ye-Kemal Atatürk’ten Haydar Aliyev’e Uzanan Sevgi ve Barış Yolu Sempozyumu, 2013), Derin Mitoloji (İnançlarda-Söylencelerde-Folklorda-Geleneklerde, 2013).
KAYNAKÇA: Şadi Kurtuluş /
Hayrettin İvgin ve Ozanlarımız - Gülten Çiçek / Yazar-Folklorcu Hayrettin İvgin
ile Röportaj (Size dergisi, 25.10.1984), İrfan Ünver Nasrattınoğlu / Hayrettin
İvgin ve Eserleri (Size dergisi, Eylül 1988), Ahmet Özdemir / Karagöz ve Kukla
Sanatımız (Bizim Gazete, 19.4.2000), İsa Kayacan / Karagöz ve Kukla Sanatımız
(Vakit, 9.8.2000), İhsan
Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish
Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür
Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye
Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People
(2013), Kardaş
Alişoğlu / Fahri Doktor Adınız Mübarek Gardaşlar (3. Hedef gazetesi,
Azerbaycan, 13.11.2003), Tamilla Abbashanlı / Azerbaycan’ın Dostu Dostumuz
Düşmanı Düşmanımızdır... (Adalet, 19.4.2003), İsa Kayacan / Anadolu Halk
Hikâyeleri (Fethiye, 27.09.2003), İsa Kayacan / Yaşayan Ünlüler: Hayrettin
İvgin (Belde, 23.1.2003), İsa Kayacan / Hayrettin İvgin’den İki Kitap (Sonsöz,
19.6.2004), M. Halistan Kukul / Anadolu Halk Hikâyeleri (Karınca
Kooperatifçilik dergisi, Temmuz 2004), Kendisinden alınan bilgiler, 2015).
Hakkında Yapılan Tezler: Nuriye Demirdağ; Yazar,
Folklorcu Hayrettin İvgin’in Hayat ve Çalışmaları /Bitirme Tezi/Erciyes
Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili Edebiyatı Bölümü / Tez Danışmanı:
Dr. Bayram Durbilmez, Kayseri 2003), Burcu Yıldız; Hayrettin İvgin
Biyografisi/Bitirme Tezi / Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk
Dili Edebiyatı Bölümü/Tez sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaya, Sivas 2005), Prof.
Dr. Elçin İskenderzade; Prof. Dr. Hayrettin İvgin (Biyografi-Bibliyografya,
Vektör Neşirler Evi, Bakü/Azerbaycan 2008), Ihlamur Dergisi Hayrettin İVGİN
özel sayısı, 5. Sayı, Kasım 2010), Gülaye Şınıxlı, O Biriler Kimisen (Hayrettin
İvgin Yaradıcılığı Konteksinde, (Azerbaycan Türkçesiyle, Adiloğlu neşriyatı,
Bakı 2012).
