Hasib Ahmet Aytuna (Safveti)

Pedagog, yazar, çevirmen. (D. Bulgaristan / Vidin, 1895 - Ö. Ankara, 1980) İlkokul ile rüştüyeyi (ortaokul) Vidin’de bitirdikten sonra Bursa’ya geldi ve sultani (lise)’yi burada yatılı olarak okudu. Bu sırada çıkan Bi­rinci Dünya Savaşı nedeni ile Bulgaristan’a dönmeyerek yedek subay okuluna gir­di. Gönüllü olarak Bağdat Cephesi’nde savaştı ve oradan yaralı ularak döndü. (1917). Tedavi gördükten sonra İstanbul Harbiye Nazareti (Bakanlı)’nde görev aldı. İki yıl son­ra da Bulgaristan’a döndü (1919) ve Vidin’de öğretmenliğe başla­dı. Okul dışındaki zamanlarında, özellikle eğitim konusuyla ilgili yazılar yazıp yayımlıyor, ayrıca Tenvir-i Efkar Derneği’nde Türk gençle­rinin kültürünü arttırma yolunda çabalıyordu.

1922’de girdiği Sofya Üniversitesi Pedagoji Bölümü’nü 1926’da bitirdik­ten sonra, Şumnu’daki Nüvvab İmam-Hatip Okulu’na öğretmen olarak atandı. Burada bir yıl çalıştıktan sonra tekrar Vidin’e döndü ve Türk Okulları Müdürü oldu. Bir yan­dan rüştiyede ders verdi, öte yandan da Bulgaristan Türklerini bilinçlendirmek için çalıştı. Onun bu çabaları Bulgar yönetiminin dikkatini çekti ve bu yüzden sıkıntıya girdi. Bu nedenle orada daha fazla kalamayıp 1931 yılında Türkiye’ye geldi ve öğretmenlik mesleğini bu­rada sürdürdü, Gazi Eğitim Entütüsü’nde, Orta Öğretmen Okulu’nda ve da­ha başka okullarda çalıştı.

Hasib Ahmet Aytuna, daha sonra Tokat Milletvekili olarak (1939-43) Mecli’se girdi. Çeşitli görevlerde çalıştık­tan sonra yeniden Gazi Eğitim Entütüsü’ne döndü. Başka okullarda da öğretmenlik ve müdürlük yaparak 1960 yılında emekli oldu.

Bulgaristan’da Türkçe olarak çıkan gazetelere yazılar yazan Hasıb Safveti Aytuna, orada Milli Türklük ruhunu uyanık tutmaya çabaladı. Bunun dışında, il­kokullar için “Şen Kraet”adlı bir okuma kitabı hazırladı. Bulgaris­tan Türklerinin yenilikleri kavraması için, İstiklal Savaşı’ndan sonra kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ve Atatürk ilkelerinin doğrudürüst anlaşılması doğrultusunda  yazılar kaleme aldı. 

Hasıb Safveti’nin görüşleri, o zamanın evrensel pedagoji ve psikoloji bilimleri düzeyindey­di. O, çalışmalarını anavatana geldikten sonra da sürdürdü ve dolgun içerikli yazılarıyla aydınların ve kamuoyunun dikkatini çekti. Dr. Osman Keskioğlu’nun verdiği bilgiye göre, bu değerli pedagok ve psigolkun kırktan fazla eseri basılmış olup, henüz basılmamış kitapları da vardı.

BAŞLICA ESERLERİ:

Yeni Umumi Pedagoji (1932), Okullarda Disiplin (1940), Normal Çocuklarda Anormallikler (1945), Özel Öğretim Metodu (1949), Genel Eğitim Bilgisi (1954), Aktif Öğretim Tekniği (1955).

ÇEVİRİ: Akzambaklar Ülkesi Finlandiya’da (Grigory Petrov’dan, Bulgaristan (1976). 

KAYNAK: Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri (1999), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).